Recenzja książki „POLISH FIGHTER COLORS vol. 1” Wydawnictwa Stratus

Kilka tygodni temu na rynku wydawniczym pojawiła się świetna i długo oczekiwana pozycja wydawnictwa Stratus traktująca o kolorystyce polskich myśliwców w latach 1939–1947. O wysokiej wartości merytorycznej książki POLISH FIGHTER COLORS 1939–1947 vol. 1 z całą pewnością decyduje wiedza autorów, których dorobek znany jest każdemu miłośnikowi polskich skrzydeł. Na łamach książki „spotkali się” badacze, którzy specjalizują się w konkretnych okresach działalności lotnictwa polskiego w czasie II wojny światowej: Bartłomiej Belcarz, Robert Gretzyngier, Tomasz J. Kopański, Wojtek Matusiak, Marek Rogusz i Wojciech Zmyślony. 

Latami 30. (do wybuchu wojny w 1939 roku) zajęli się Marek Rogusz i Tomasz J. Kopański. W tej części książki na pewno niezwykle cenny, z punktu widzenia modelarzy, jest oryginalny wzornik kolorów firmy Nobiles, która dostarczała farb do pokrywania polskich myśliwców. Wzornik daje możliwość ponownego zweryfikowania wiedzy na temat kolorystki naszych pezeteli. Marek Rogusz rozpracowuje dwa warianty „polskiego khaki”: wczesny i późny, a analiza wykonana przez autora daje solidne podstawy do wyboru właściwego koloru przy malowaniu miniatur Puławszczaków. Dodatkowo omówiono także oznaczenia eskadr, numery podskrzydłowe oraz numery seryjne samolotów, które nanoszono z wykorzystaniem szablonów o różnych czcionkach. 

Po zbiorczym rozdziale traktującym o kamuflażu myśliwców w lotnictwie polskim następuje „rozbicie” treści na podrozdziały o malowaniu poszczególnych typów maszyn: PWS-10, P.7a oraz P.11. Zdecydowanie najwięcej uwagi poświęcono jedenastkom, ale sporo dowiemy się także o „koniach roboczych” przedwojennego szkolenia lotniczego, czyli PZL P.7a. Teksty okraszone są dużą ilością zdjęć archiwalnych w wysokiej rozdzielczości, co pozwala dokładnie przyjrzeć się konkretnym samolotom. Uzupełnieniem są profile barwne wykonane przez Artura Juszczaka. Z całą pewnością gratką są dokładne zdjęcia nowego godła 112. Eskadry Myśliwskiej (uskrzydlona salamandra), które wprowadzono tuż przed wybuchem wojny. W książce znajdziemy dwa udokumentowane na fotografiach płatowce noszące nowe godło: P.11a nr 7.35 oraz P.11a nr 7.44.

Książka rozwiewa także inne wątpliwości, które wprowadzały dawniej pewne zamieszanie związane z interpretacją zdjęć. Niewątpliwie przykładem takiego „poukładania” spraw jest odtworzenie wyglądu dobrze znanej P.11c „4” (8.110) ze 152. Eskadry Myśliwskiej, na której kpr. Stanisław Brzeski musiał przymusowo lądować po walce 4 września. Maszynę tę często przedstawiano z godłem Walczącego Kondora w kolorze niebieskim (Techmod np. powiela tę interpretację w swoim zestawie kalkomanii do P.11), co jest błędem, bo kondor 152. EM był w kolorze czerwonym. Z mojego punktu widzenia część o wrześniowych myśliwcach jest najbardziej wartościowa. Myślę, że wiele osób zainteresowanych tym tematem znajdzie interesujące wątki i być może dowie się czegoś nowego.

Zgodnie z chronologią drugi duży rozdział książki obejmuje działania lotnictwa polskiego u boku l’Armee de l’Air, czyli francuskich sił powietrznych. Tematykę Polaków walczących pod niebem Francji w 1940 roku od wielu lat zgłębia Bartłomiej Belcarz i to właśnie ten autor podejmuje się analizy malowań samolotów użytkowanych przez polskich pilotów podczas kampanii francuskiej. Podobnie jak w przypadku poprzedniej części, także i tutaj podzielono rozdział na konkretne typy maszyn: Morane Saulnier MS.406, Bloch MB.151 i MB.152, Caudron CR.714, Curtiss H-75A, Dewoitine D.520 oraz szkolne Dewoitine D.501/510.

Ponownie uzupełnieniem tekstu jest szereg plansz barwnych z różnych rzutów, które pozwalają na dość szczegółowe odwzorowanie kamuflażu na tworzonych miniaturach. Jak wiadomo, jest to dość wymagający temat i ładne odwzorowanie układu plam kamuflażowych francuskich samolotów jest nie lada wyzwaniem dla modelarza.

W rozdziale na pewno warto zwrócić uwagę na solidne opracowanie tematu myśliwców Curtiss H-75A w polskich rękach, a zwłaszcza ciekawej maszyny o numerze seryjnym 183, która miała na ogonie naniesiony kontur szachownicy. Interesujące jest również zestawienie wszystkich znanych obecnie zdjęć samolotu Dewoitine D.520 pilotowanego przez Mieczysława Mümlera, na którym pilot lądował przymusowo w wyniku uszkodzeń odniesionych w walce. Unikatowe są przede wszystkim fotografie pokazujące wrak maszyny kilka miesięcy po tym wydarzeniu. Warto dodać, że są to jedyne zdjęcia „polskiego” D.520, jakie dotychczas ujrzały światło dzienne.

Na miano dużej ciekawostki zasługuje natomiast sprawa „Warszawskiej Syrenki” namalowanej na boku jednego z Koolhovenów FK.58 użytkowanych przez polskich pilotów. Dzięki dokładnej analizie oryginalnego negatywu zdjęcia dość dobrze znanego Koolhovena o numerze 11 (najczęściej pilotowany przez por. Bohdana Grzeszczaka i ppor. Andrzeja Malarowskiego) udało się zweryfikować przypuszczenie o naniesieniu indywidualnego motywu na lewym boku kadłuba. Prawdopodobnie pilot lub mechanik naniósł wizerunek Syrenki za pomocą łatwo zmywalnej farby i wygląda na to, że niezadowolony z efektu starł postać, pozostawiając jedynie jej niewyraźny zarys. Autorka profili barwnych do tej części – Karolina Hołda – pokusiła się o własną interpretację i odtworzenie rzeczonego motywu, co z pewnością może być ciekawą alternatywą dla modelarzy planujących budowę tego nieco cudacznego samolotu.

Trzecia i zarazem najobszerniejsza część książki traktuje o lotnictwie polskim u boku RAF. Autorami tekstu są panowie Wojtek Matusiak i Robert Gretzyngier, którzy od wielu lat zgłębiają i analizują temat Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie.

Po dość obszernym opisie organizacji polskich jednostek w szeregach RAF-u ponownie pojawiają się podrozdziały omawiające konkretny typ myśliwca, na którym walczyli polscy piloci. W części trzeciej będą to dwie legendy II wojny światowej: Hawker Hurricane (Mk I, Mk II i Mk IV) oraz Supermarine Spitfire (Mk I, Mk II i Mk V).

Dużą wartością tego podrozdziału jest zbiór archiwalnych zdjęć, dzięki którym możemy niemalże z bliska przyjrzeć się konkretnym maszynom. Dla modelarzy lubiących tematykę PSP na Zachodzie z pewnością nie zabraknie inspiracji, bo naprawdę jest w czym wybierać. Fotografie uzupełniono ładnymi i zaktualizowanymi wg najnowszej wiedzy profilami barwnymi autorstwa Roberta Gretzyngiera i Roberta Grudnia. Według mnie zwłaszcza cenny jest materiał zebrany na temat Hurricane’ów. Wielu zdjęć wcześniej nie widziałem i myślę, że osoby mocniej zainteresowane tym tematem również znajdą coś, czego jeszcze nie znali.

Choć temat polskich Spitfire’ów jest dość dobrze rozpracowany, to ponowna rewizja stanu wiedzy z pewnością jest czymś pozytywnym. Autorzy postarali się o pokaźną liczbę pięknych zdjęć archiwalnych oraz szczegółowe opisy. Ich rzetelność pozwala na merytorycznie poprawne odtworzenie wyglądu polskich Spitów.

Książka kończy się na opisie Spitfire’ów, co wiele osób może zaskoczyć – wszak myśląc o myśliwcach w PSP na Zachodzie, trudno pominąć legendarnego Mustanga. Tutaj go jednak nie znajdziemy, bo książka byłaby po prostu zbyt duża! Wydawca zapowiedział już drugą część POLISH FIGHTERS COLORS, gdzie z całą pewnością zobaczymy polskie P-51, a także – jak sądzę – inne maszyny wykorzystywane w roli myśliwców np. Boulton Paul Defiant, Bristol Beaufighter czy de Havilland Mosquito. Przypuszczam, że w drugiej części nie zabraknie również wątku o lotnictwie LWP, a więc kolejnego bardzo ciekawego tematu związanego z biało-czerwoną szachownicą.

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Reasumując, należy przyznać, że POLISH FIGHTER COLORS vol. 1 to pozycja, która zadowoli zarówno koneserów tematu, jak i laików. Wiedza na temat naszych myśliwców została w niej skondensowana i przedstawiona w przystępny sposób, a całość okraszono masą zdjęć i profili barwnych. Autorzy zadbali o rzetelność i przekazali aktualny stan wiedzy na temat kolorystyki i malowania polskich myśliwców od przedwojnia po 1944 rok.

Dla wielu osób dużym minusem będzie zapewne to, że książka jest napisana wyłącznie w języku angielskim. Należy jednak zrozumieć wydawcę. Tak specjalistyczna tematyka nie jest czymś, co łatwo sprzedać, bo grono zainteresowanych osób nie jest zbyt duże. Otwierając się na rynek zagraniczny, można uzyskać poziom sprzedaży pozwalający na wydawanie tego typu książek, co z całą pewnością jest bardzo pozytywne. Obecnie język angielski zna coraz więcej osób i w zasadzie przestaje to być przeszkodą dla polskiego czytelnika. Moim zdaniem książkę warto posiadać chociażby ze względu na materiał zdjęciowy. Pozostało tylko oczekiwać części drugiej. Polecam!

Książka dostępna na stronie wydawcy: 
http://stratusbooks.com.pl/sklep/index.php?p233