Kolejne
zdjęcie archiwalne z mojej kolekcji dotyczy PWS-14 – mało znanego samolotu
szkolnego, który stanowił następny etap na drodze do popularnego i dobrze
rozpoznawalnego PWS-26. Samolot stanowił model przejściowy pomiędzy PWS-12 a
PWS-16, który był bardzo podobny do PWS-14, co sprawiło też pewien problem
przy identyfikacji maszyny ze zdjęcia.
PWS-14
i PWS-16 najłatwiej rozróżnić po ogonach. Stateczniki poziome w przypadku
PWS-16 są bowiem podparte dwoma wspornikami, których nie było w PWS-14. Niestety, w
przypadku prezentowanego zdjęcia wszystko zasłania sylwetka lotnika. Jest
jednak kilka innych szczegółów, które wskazują na PWS-14. Po pierwsze „czternastka”
miała inną konstrukcję podwozia. PWS-16 posiadał dzieloną, poziomą oś zamontowaną
pomiędzy kołami. Podwozie PWS-14 było jej pozbawione, a przednie zastrzały biegły
ukośnie wprost do węzła pod kadłubem. Ponadto PWS-16 miał po prawej stronie
kadłuba (tuż pod drugą kabiną) zamontowaną dyszę Venturiego, której nie posiada
maszyna ze zdjęcia.
Te
trzy punkty właściwie rozstrzygają sprawę, ale pewną wskazówkę stanowi również część statecznika pionowego wystająca zza pleców lotnika stojącego
koło ogona. Widać na nim niewielki fragment godła Lotniczej Szkoły Strzelania i
Bombardowania w Grudziądzu. Przedstawiało ono uskrzydloną bombę. Godło było
malowane w dwóch wersjach: z jednym lub dwoma skrzydłami. Zależało to od wielkości
statecznika pionowego danego samolotu. W przypadku PWS-14 mieściło się tylko
jedno skrzydło, którego końcówka wystaje zza wspomnianego lotnika.
Spośród
20 wyprodukowanych egzemplarzy PWS-14 większość z nich trafiła właśnie do
Grudziądza (w czerwcu 1933 roku), gdzie swego czasu stanowiły podstawowy
typ samolotu szkolnego. Do LSSiB pasuje również krój cyfry (w tym przypadku „9”).
Do Dęblina maszyny tego typu trafiły dopiero w 1935 roku, gdzie nosiły
dwucyfrowe numery boczne.
Wszystkie
wymienione szczegóły potwierdzają w stu procentach, że mamy do czynienia z
PWS-14 należącym do Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu, a
zdjęcie wykonano po 1933 roku.
Otwartym
pytaniem pozostaje dokładna datacja oraz tożsamość oficera widocznego na
pierwszym planie. Czy ktoś go rozpoznaje?
***
Po
wzmocnieniu konstrukcji i przystosowaniu samolotu do lotów plecowych powstał PWS-16,
który w krótkim czasie został zmodernizowany do wersji PWS-16 bis, która z
kolei doprowadziła bezpośrednio do PWS-26. Cała seria zaczęła się zaś od PWS-12
(poprzednika PWS-14). Co ciekawe, PWS-14 i PWS-12 miały ten sam numer wojskowy:
57. Pierwotnie był on przypisany PWS-12, ale po wprowadzeniu pewnych modyfikacji
w egzemplarzu oznaczonym numerem 57.3 (PWS-12 bis) powstał prototyp PWS-14. Samoloty te weszły do produkcji, przejmując również numer wojskowy swojego poprzednika. Doprowadziło
to do nietypowej sytuacji, w której dwa różne typy nosiły ten sam wojskowy
numer seryjny (57.3): trzeci prototyp PWS-12 oraz trzeci wyprodukowany
PWS-14.
Oryginalne
zdjęcie jest niewielkich rozmiarów (5,5 × 4 cm), ale i tak sporo udało się z
niego wyciągnąć. Fotografia nie była dotąd opublikowana w żadnej znanej mi publikacji.
Literatura:
Bartłomiej
Belcarz, Tomasz J. Kopański, PWS 14/16/16
bis/26, PWS 18 (Avro 621), „Polish Wings/Polskie Skrzydła” nr 7, Wydawnictwo
Stratus, Sandomierz 2008.
Andrzej
Glass, Polskie Konstrukcje Lotnicze,
t. 1, Wydawnictwo Stratus, Sandomierz 2004.
Tadeusz
Królikiewicz, Polski Samolot i Barwa
1918–1939, ZP Grupa, Piekary Śląskie 2009.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz