Zdjęcia archiwalne # 43 (PWS-14 LSSiB w Grudziądzu)

Kolejne zdjęcie archiwalne z mojej kolekcji dotyczy PWS-14 – mało znanego samolotu szkolnego, który stanowił następny etap na drodze do popularnego i dobrze rozpoznawalnego PWS-26. Samolot stanowił model przejściowy pomiędzy PWS-12 a PWS-16, który był bardzo podobny do PWS-14, co sprawiło też pewien problem przy identyfikacji maszyny ze zdjęcia. 

Pilot ze zdjęcia i podpis w albumie – o tym, jak poznałem życiorys kpr. pil. Tomasza Gabriela – myśliwca II RP

Pierwsze zdjęcie archiwalne pokazane na blogu opublikowałem 16 czerwca 2013 roku. Była to piękna fotografia przedstawiająca Tomasza Gabriela w kabinie P.7a podczas kursu myśliwskiego w Grudziądzu w 1938 roku. Zdjęcie było również opublikowane w monografii PZL P.7a autorstwa Tomasza J. Kopańskiego i stamtąd zaczerpnąłem do niego podpis. Po pewnym czasie do mojej kolekcji trafiła oderwana okładka albumu ze zdjęciami 1. Pułku Lotniczego, na odwrocie której widnieją podpisy wielu lotników, a wśród nich także podpis Tomasza Gabriela. Ten zbieg okoliczności sprawił, że chciałem lepiej poznać losy wspomnianego lotnika. Kilka dodatkowych informacji udało mi się znaleźć w internecie, ale jego pełny życiorys był mi wciąż nieznany. Tak było przez ponad trzy lata od publikacji zdjęcia… Wtedy nastąpił zwrot – skontaktowała się ze mną Pani Dorota Żyłka – najmłodsza córka Tomasza Gabriela! To właśnie dzięki wspaniałej pomocy i dobrej woli Pani Doroty mogłem poznać dokładne losy tego przedwojennego pilota, które przedstawiam w poniższym artykule. To kolejny ocalony od zapomnienia pilot II RP, którego sylwetkę mam przyjemność zaprezentować na blogu. Zapraszam do lektury!

Przerwany życiorys Jana Jarmakiewicza

Historię Jana Jarmakiewicza poznałem niejako od końca, bo za sprawą albumu z fotografiami z jego pogrzebu, który zachował się w rodzinnym archiwum krewnych lotnika. Po dłuższej wymianie korespondencji z siostrzenicą pilota – panią Lucyną Masiak – postanowiłem przedstawić losy Jana na podstawie informacji zawartych we wspomnianym albumie. Myślę, że warto ocalić od zapomnienia kolejnego lotnika, który wiedziony swoim młodzieńczym marzeniem o lataniu stracił życie za sterami myśliwskiego samolotu niemalże dokładnie rok przed wybuchem drugiej wojny światowej (23 września 1938 roku).

Zdjęcia archiwalne 29 i 30 AKTUALIZACJA 13.03.2014

Ponownie wracam do dwóch ostatnich zdjęć grupowych naszych lotników (Zdjęcie archiwalne # 29 i Zdjęcie archiwalne # 30). 

Dzięki czytelnikom bloga oraz pomocy p. Wojciecha Sankowskiego wiemy już, że obie fotki powstały przy tej samej okazji, a był nią Kurs Wyższy Pilotażu Myśliwskiego w Grudziądzu w 1938 roku. Jako uzupełnienie prezentuję kilka dodatkowych zdjęć wykonanych w tym samym czasie. Fotografie pochodzą z kolekcji Pana Jana Urbańczyka, którego brat – Zbigniew – został uwieczniony na prezentowanych zdjęciach (zbiory udostępnił p. Wojciech Sankowski). 

Wszystkim zaangażowanym w rozpoznawanie osób serdecznie dziękuję i zachęcam do dalszych dociekań :) A tymczasem rzeczone uzupełnienia.

 Zbigniew Urbańczyk

1. Mieczysław Popek,

2. Jan Rogowski,

3. klęczy w berecie Ryszard Górecki (prawdopodobnie), 

4. (w pilotce) przypomina  Eugeniusza Szaposznikowa,
5. Józef Andrzejewski.

1.  Mieczysław Popek,

2. Zbigniew Urbańczyk,

3. Aleksander Popławski.

Kolejna ciekawostka. Powyższe zdjęcie było z tyłu podpisane ołówkiem (jako nieliczne z mojej kolekcji). Być może rozpoznanie podpisu okaże się kolejnym tropem? Zapraszam do podejmowania prób rozczytania napisu.

Artykuły z bloga Samoloty Polskie cz. 5

Szkoły lotnicze w Grudziądzu

Szkolenie lotnicze na lotnisku w Grudziądzu wielokrotnie pojawiało się na moim blogu w związku ze zdjęciami archiwalnymi. Być może nie każdy wie jak ważną rolę odgrywało to lotnisko w przedwojennym okresie państwa polskiego. Grudziądz był nie mniej ważnym ośrodkiem szkoleniowym niż słynna „Szkoła Orląt” w Dęblinie. O historii lotniczego Grudziądza możecie poczytać w artykule „Szkoły lotnicze w Grudziądzu”.

Link do artykułu:
http://samolotypolskie.blogspot.com/2012/12/szkoy-lotnicze-w-grudziadzu.html

Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej

LOPP to skrót dobrze znany wszystkim miłośnikom polskiej awiacji. Charakterystyczne godło tej organizacji na stałe wpisało się w lotniczy krajobraz II RP. LOPP mogła poszczycić się wieloma osiągnięciami, pozostającymi bez precedensu w ówczesnych czasach.Więcej na ten temat w artykule pt. „Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej”.

Link do artykułu:
http://samolotypolskie.blogspot.com/2012/11/liga-obrony-powietrznej-i-przeciwgazowej.html

Zdjęcia archiwlane # 11 (Skoczek po wylądowaniu)

Zdjęcia archiwalne # 11

I ostatnie zdjęcie z kolekcji fotografii z przedwojennego szkolenia spadochronowego w Grudziądzu.

Pozostałe zdjęcia  z tej serii: 

fotografia # 7

fotografia # 8

fotografia # 9 

fotografia # 10

Zdjęcie przedstawia skoczka niedługo po bezpiecznym wylądowaniu. Jak widać znalazł chwilę na pozowanie fotografowi, mimo że spadochron wciąż napełniony jest powietrzem. Dobrze widoczne szczegóły mocowania uprzęży oraz detale samego spadochronu  nazywanego w Polsce „Irving” lub „Polski Irving”.

Spadochrony tego typu były produkowane w Wytwórni Balonów i Spadochronów w Legionowie. Czasza spadochronu składała się z 24 brytów z jedwabiu. Spadochron miał 47 metrów kwadratowych powierzchni i średnicę 7,3 m. Pilocik o średnicy 0,76 m wyposażony był w sprężyny, które go otwierały.

Źródło „Model Hobby” nr 1 (15), 2003, s. 22.
  
Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm.

Zdjęcia archiwalne # 10 (Desant)

Zdjęcia archiwalne # 10

Przedostatnie zdjęcie z serii fotografii z przedwojennych ćwiczeń spadochronowych w Grudziądzu.

Poprzednie zdjęcia z tej serii:

fotografia # 7

fotografia # 8

fotografia # 9

 Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm.

Zdjęcia archiwalne # 9 (Spadochrony Grudziądz) UZUPEŁNIENIE 03.12.2013

Zdjęcia archiwalne # 9

Kontynuując serię (zdjęcia archiwalne # 7 i zdjęcia archiwalne # 8) związaną ze szkoleniem spadochronowym w Grudziądzu, zamieszczam kolejne zdjęcie związane z tym tematem. Na fotografii uwieczniono rząd ułożonych spadochronów (spadochron piersiowy + spadochron plecowy). W rzędzie znajduje się 15 takich zestawów. W tle widoczne są dwa samoloty PZL P.7a.

Za mężczyzną na pierwszym planie, widać w trawie czapkę z daszkiem. Zza środkowego mężczyzny z pozostałej trójki wystaje skrzydło i goleń podwozia kolejnego myśliwca.

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm

UZUPEŁNIENIE 03.12.2013

Jakiś czas temu otrzymałem informację na temat jednego z mężczyzn widocznych na tym zdjęciu. Jak się okazuje jednym z nich jest sam Tadeusz Góra! Postać doskonale znana wszystkim miłośnikom polskich skrzydeł. Informację potwierdziła córka lotnika Pani Iwona Góra, która stwierdziła na 99,9%, że na fotografii uwieczniono m.in. Jej ojca. Za identyfikację i kontakt z Panią Iwoną dziękuję Johanowi Gredowi, który skomunikował się z Modelami z Szachownicą poprzez nasz profil facebookowy.

Zdjęcia archiwlane # 8 (skoczek spadochronowy – Grudziądz nr 2)

Zdjęcia archiwalne # 8

Drugie zdjęcie przedstawiające przedwojennego spadochroniarza szkolącego się na kursie w Grudziądzu. Nie sądzę, aby był to ten sam skoczek co na wcześniejszym zdjęciu, ale podejrzewam, że obie fotografie wykonano w trakcie jednego lotu i były wykonane z pokładu tej samej maszyny (przypuszczalnie Fokker F.VIIb/3m).

Na fotografii uchwycono moment pociągnięcia rączki uwalniającej spadochron (widać nawet linkę). Pilocik spadochronu wybiera czaszę główną, która chwilę później napełniła się powietrzem.

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm

Zdjęcia archiwalne # 7 (skoczek spadochronowy – Grudziądz)

Zdjęcia archiwalne # 7

Na fotografii uchwycono moment niedługo po opuszczeniu samolotu przez skoczka spadochronowego szkolącego się w Grudziądzu. Najprawdopodobniej wyskoczył on z samolotu Fokker F.VIIb/3m, do którego wrócę przy okazji kolejnych odcinków. Na zdjęciu dobrze widać nazwę lotniska w okręgu oraz typowy przedwojenny spadochron plecowy.

Posiadam serię zdjęć wykonanych z dużą dozą prawdopodobieństwa podczas tego samego szkolenia. Zaprezentuję je w dalszych odcinakach serii o archiwalnych fotografiach.

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm

Zdjęcia archiwalne # 6 (P.7a i grupa pilotów)

Zdjęcia archiwalne # 6 

Kolejne zdjęcie z Grudziądza (stanowią one sporą część mojej kolekcji). Widzimy na nim P.7a w otoczeniu pilotów w trakcie lotów szkoleniowych. W monografii AJ-Press o P.7a zdjęcie to jest opisane następująco:

Start P.7a. Grudziądz, jesień 1938 roku. Za zastrzałami widoczna kroplowa wypukłość wyrzutnika łusek, dysza Venturi i druga wypukłość.

Po lewej stronie widać skrzynkę z wyraźnym napisem „SYRENA ALARMOWA”. Widać także tablice z numerami samolotów. Wykorzystywano je do informowania pilotów w kabinach, która maszyna ma szykować się do startu. Niektórzy piloci mają założone klasyczne spadochrony plecowe.

Może kiedyś uda się zidentyfikować osoby ze zdjęcia?

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm

Zdjęcia archiwalne # 5 (PZL.26)

Zdjęcia archiwalne # 5

Kolejne zdjęcie z mojej kolekcji przedstawia PZL.26 z Grudziądza. Zdjęcie opublikowano także w III tomie Polskich Konstrukcji Lotniczych p. Glassa, ale tam jest w znacznie gorszej jakości.

Posiłkując się informacjami zawartymi we wspomnianej książce wiemy, że wojsko użytkowało do lotów dyspozycyjnych dwie maszyny tego typu, oznaczone numerami 16.1 i 16.2. Na zdjęciu widzimy PZL.26 nr 16.2 stacjonujący w Grudziądzu. Zdjęcie wykonano w 1937 roku. Na skrzydle i ogonie dobrze widoczne małe szachownice.

Oznaczenie na kadłubie wygląda na „K2”. Po lewej stronie zdjęcia, na tle hangaru, widać stojący samolot, ale niestety trudno odgadnąć jakiego typu.

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm

Zdjęcia archiwalne # 1 (Tomasz Gabriel w kabinie P.7a, 1938 rok)

Zdjęcia archiwalne # 1

W tytułowym banerze mojego bloga jest informacja, że blog nie będzie traktował wyłącznie o modelarstwie, ale także o historii lotnictwa polskiego i jego pierwszoplanowych bohaterach, czyli polskich lotnikach. Jednym ze stałych elementów bloga będzie cykl zatytułowany „Zdjęcia archiwalne”. Posiadam kilkadziesiąt zdjęć o tematyce lotniczej z różnych okresów XX wieku. Otrzymałem je po moim dziadku, który sam był powojennym pilotem aeroklubowym. Trudno mi powiedzieć jak niektóre fotki trafiły do mojego dziadka i niestety na to pytanie nie uzyskam już odpowiedzi. 

Nie każde zdjęcie będę w stanie sam precyzyjnie opisać, dlatego liczę na pomoc Czytelników. Mam nadzieję, że wspólnym wysiłkiem uda się dokładnie opisać każde zdjęcie. A zatem, na dobry początek, pierwsze zdjęcie, które jest dobrze znane z monografii AJ-Pressu nt. PZL P.7a.

Plutonowy pilot Tomasz Gabriel w kabinie P.7a na Kursie Myśliwskim w Grudziądzu. Jesień 1938 roku.

Źródło opisu: T. J. Kopański, PZL P.7 cz. 2, AJ-Press 2001, s. 51. 

Suplement

W czasie kampanii wrześniowej Tomasz Gabriel  służył w 131. Eskadrze Myśliwskiej.

W Internecie o Tomaszu Gabrielu znalazłem dwie informacje:

 

1. W 1941 roku Niemcy zaproponowali mu wstąpienie do Luftwaffe (ze względu na jakoby niemieckie korzenie, co nie było prawdą). Gabriel odmówił, co było podstawą jego uwięzienia. Do końca wojny przebywał w różnych więzieniach oraz w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie. Uwolniony przez Amerykanów, wrócił do rodzinnego Ostrowa Wielkopolskiego w mundurze amerykańskim. Ktoś doniósł o tym ówczesnym władzom i Gabriel został wezwany na przesłuchanie. Na szczęście skończyło się na tym, że przez długi czas musiał tylko meldować się na posterunku Milicji. 

Źródło: forum mysliwcy.pl

2. Wikipedia podaje za ustaleniami Biura Historycznego Lotnictwa w Londynie, że kpr. pil. Tomasz Gabriel uzyskał 08.09.1939 roku  zestrzelenie He-111.  

Wymiary oryginalnego zdjęcia: szerokość 8 cm × wysokość 6 cm.