PILOCI KOMUNIKACYJNI NA NIEBIE LOTNICZEGO WRZEŚNIA 1939

PILOCI KOMUNIKACYJNI NA NIEBIE LOTNICZEGO WRZEŚNIA 1939

MISJE SPECJALNE ORAZ EWAKUACJA SPRZĘTU LATAJĄCEGO PLL LOT ZA GRANICĘ

Lotniczy wrzesień 1939 roku kojarzy się przede wszystkim z walkami myśliwców z Brygady Pościgowej, bombowymi rajdami Karasi i Łosi, niekiedy również z ofiarną służbą pilotów rozpoznawczych. Właściwie niewiele pisze się o jeszcze jednej, nieco zapomnianej, grupie pilotów, którzy także wnieśli swój wkład w obronę kraju we wrześniu 1939 roku, wykonując niejednokrotnie bardzo trudne i istotne zadania, a przede wszystkim ewakuując ważne osoby, kosztowności, dokumenty i cenne samoloty. Mowa o pilotach komunikacyjnych PLL LOT.

Personel 4. Eskadry Wywiadowczej (1919–1920) cz. 1

W tym roku przypadają dwie wyjątkowe rocznice: stulecie odzyskania niepodległości oraz stulecie lotnictwa polskiego. W związku z tym postaram się zaprezentować do końca roku kilka archiwalnych zdjęć z personelem pierwszych eskadr bojowych II Rzeczpospolitej. Jedną z nich była 4. Eskadra Wywiadowcza.

Zdjęcia archiwalne # 44 (Hannover CL.II)

Z okazji święta Wojska Polskiego prezentuję nieco mniej znany samolot, który również wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Hannover CL.II o numerze 81. (czyli 8.1 – w późniejszym okresie przestrzegano rozdzielania numeru typu od numeru kolejnego płatowca). 

Pilot ze zdjęcia i podpis w albumie – o tym, jak poznałem życiorys kpr. pil. Tomasza Gabriela – myśliwca II RP

Pierwsze zdjęcie archiwalne pokazane na blogu opublikowałem 16 czerwca 2013 roku. Była to piękna fotografia przedstawiająca Tomasza Gabriela w kabinie P.7a podczas kursu myśliwskiego w Grudziądzu w 1938 roku. Zdjęcie było również opublikowane w monografii PZL P.7a autorstwa Tomasza J. Kopańskiego i stamtąd zaczerpnąłem do niego podpis. Po pewnym czasie do mojej kolekcji trafiła oderwana okładka albumu ze zdjęciami 1. Pułku Lotniczego, na odwrocie której widnieją podpisy wielu lotników, a wśród nich także podpis Tomasza Gabriela. Ten zbieg okoliczności sprawił, że chciałem lepiej poznać losy wspomnianego lotnika. Kilka dodatkowych informacji udało mi się znaleźć w internecie, ale jego pełny życiorys był mi wciąż nieznany. Tak było przez ponad trzy lata od publikacji zdjęcia… Wtedy nastąpił zwrot – skontaktowała się ze mną Pani Dorota Żyłka – najmłodsza córka Tomasza Gabriela! To właśnie dzięki wspaniałej pomocy i dobrej woli Pani Doroty mogłem poznać dokładne losy tego przedwojennego pilota, które przedstawiam w poniższym artykule. To kolejny ocalony od zapomnienia pilot II RP, którego sylwetkę mam przyjemność zaprezentować na blogu. Zapraszam do lektury!

Książka „As. Wspomnienia legendarnego dowódcy Dywizjonu 303” Witolda Urbanowicza

Widzę, że niektóre bombowce lecą nadal w kierunku Londynu. Tych atakuje nasza piątka. Jedna z trójek bombowców Do-215 skrada się do dużej luki w chmurach. Przyjęły szyk jeden za drugim. Atakuję dowódcę klucza. Strzelam z odległości około 100 metrów z tyłu, krótkimi seriami. Prawy silnik zapalił się. Upewniając się, czy nie atakują mnie myśliwcy niemieccy, zbliżam się jeszcze bardziej do bombowca. Strzelam w oszkloną kabinę. Spieszę się, tylu Niemców jest do dyspozycji. Załoga skacze, samolot bez pilota traci balans, zwala się na łeb w chmury. Przez lukę w chmurach widzę wody Tamizy. Atakuję drugiego bombowca z odległości kilkudziesięciu metrów w momencie, kiedy wyskoczył z chmury. Pilot, widać przerażony moim widokiem, skręca tak gwałtownie, że traci panowanie nad samolotem. Po moim pierwszym ataku strzelec ogonowy przestaje strzelać, zwisa bezwładnie na swoich karabinach maszynowych, może ranny, może zabity? 

Zdjęcia archiwalne # 42 (polscy lotnicy w Anglii)

W swojej kolekcji posiadam kilka zdjęć polskiego personelu lotniczego z różnych okresów. Niestety o bohaterach wielu z nich nie jestem w stanie powiedzieć nic pewnego. Rozpoznawanie pilotów nie jest moją najmocniejszą stroną, dlatego liczę na pomoc czytelników bloga, którzy już niejednokrotnie pomogli mi ustalić personalia polskich lotników. Być może ktoś rozpozna również osoby uwiecznione na niniejszej fotografii. Szukam także informacji o roku, w którym zrobiono zdjęcie. Za wszelkie sugestie i informacje z góry serdecznie dziękuję!

Zdjęcia archiwalne # 33 (Rozbity LVG C.VI)

Zdjęcie przedstawia samolot LVG C.VI nr 1599/18 (o numerze bocznym 22) po kraksie z dnia 7 kwietnia 1919 roku. Podporucznik pilot Tadeusz Prauss miał odebrać płatowiec z zakładów w Lublinie, gdzie samolot był naprawiany. Tuż po starcie silnik samolotu zaczął przerywać i tracić obroty. Pilot musiał lądować przymusowo w terenie przygodnym niedaleko wsi Krępiec (w niektórych źródłach błędnie podawana jest nazwa Krepiec, która jest zapewne zwykłą literówką). Pilot wyszedł z kraksy bez szwanku, ale jego obserwator – sierż. Dąbski – doznał dotkliwych potłuczeń. Samolot nie nadawał się do remontu.

Zdjęcia archiwalne 29 i 30 AKTUALIZACJA 13.03.2014

Ponownie wracam do dwóch ostatnich zdjęć grupowych naszych lotników (Zdjęcie archiwalne # 29 i Zdjęcie archiwalne # 30). 

Dzięki czytelnikom bloga oraz pomocy p. Wojciecha Sankowskiego wiemy już, że obie fotki powstały przy tej samej okazji, a był nią Kurs Wyższy Pilotażu Myśliwskiego w Grudziądzu w 1938 roku. Jako uzupełnienie prezentuję kilka dodatkowych zdjęć wykonanych w tym samym czasie. Fotografie pochodzą z kolekcji Pana Jana Urbańczyka, którego brat – Zbigniew – został uwieczniony na prezentowanych zdjęciach (zbiory udostępnił p. Wojciech Sankowski). 

Wszystkim zaangażowanym w rozpoznawanie osób serdecznie dziękuję i zachęcam do dalszych dociekań :) A tymczasem rzeczone uzupełnienia.

 Zbigniew Urbańczyk

1. Mieczysław Popek,

2. Jan Rogowski,

3. klęczy w berecie Ryszard Górecki (prawdopodobnie), 

4. (w pilotce) przypomina  Eugeniusza Szaposznikowa,
5. Józef Andrzejewski.

1.  Mieczysław Popek,

2. Zbigniew Urbańczyk,

3. Aleksander Popławski.

Kolejna ciekawostka. Powyższe zdjęcie było z tyłu podpisane ołówkiem (jako nieliczne z mojej kolekcji). Być może rozpoznanie podpisu okaże się kolejnym tropem? Zapraszam do podejmowania prób rozczytania napisu.

Zdjęcia archiwalne # 30 (Grupa lotników do indetyfikacji # 2) AKTUALIZACJA 19.02.2014

Zdjęcia archiwalne # 30

Prezentuję kolejne zdjęcie grupowe polskiego personelu lotniczego z czasów przedwojennych. Tym razem w otoczeniu lotników widzimy także dwóch marynarzy i dwóch obcokrajowców (sądząc po mundurach, są to Bułgarzy).  

Zdjęcia archiwalne # 29 (Grupa lotników do identyfikacji) AKTUALIZACJA 03.06.2015

Zdjęcia archiwalne # 29

Zdjęcie przedstawiające uczestników Kursu Wyższego Pilotażu Myśliwskiego w Grudziądzu w 1938 roku.

Zdjęcia archiwalne # 20 (Pilot w kabinie P.7a)

Zdjęcia archiwalne # 20

Zdjęcie przedstawia niezidentyfikowanego pilota w kabinie myśliwca PZL P.7a. Fotografia ta pojawiała się w monografii wydanej przez AJ Press. Niestety tam również nie rozpoznano pilota. Czy ktoś z Was zna personalia pilota siedzącego w kabinie?

Fotografia fajnie prezentuje szczegóły P.7a, co może być pomocne dla modelarzy. Dobrze widać przyrządy pokładowe, miejsce na busolę (wymontowana) i sposób mocowania skórzanego ochraniacza obrzeża kabiny.

Zdjęcia archiwalne # 16 (Cierva C.30)

Zdjęcia archiwalne # 16

Przedstawiam dobrze znane zdjęcie mniej znanego aeroplanu. Na fotografii uwieczniono wiatrakowiec Cierva C.30 o rejestracji SP-ANN. Według Andrzeja Morgały (Samoloty Wojskowe w Polsce 1924–1939, wyd. Bellona, Warszawa 2003) zdjęcie wykonano podczas prób łączności radiowej w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa (IBTL) w Warszawie.

Polska zakupiła na próbę jeden egzemplarz wiatrakowca Cierva C.30. Otrzymał on rejestrację cywilną SP-ANN. Do Polski przyleciał nim pułkownik pilot Bolesław Stachoń. Maszyna przeszła testy w IBTL. Chciano zweryfikować czy wiatrakowiec nada się do zadań stawianych dotychczas balonom obserwacyjnym. Próby wypadły negatywnie, w związku z czym zrezygnowano z zastosowania C.30 w lotnictwie wojskowym, a zakupiony egzemplarz przekazano do Aeroklubu Pomorskiego w Toruniu, gdzie był używany w 1939 roku.

W tle widać samolot RWD-13.

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm.

 

PZL P.37 IIB Łoś (luty 2012, Wrzesień '39 # 6)

Wrzesień '39 # 6

Wstęp

Model powstał na konkurs/projekt grupowy zorganizowany przez forum modelwork.pl.

Ideą projektu było sklejenie modelu ze starych wyprasek takich firm jak: ZTS Plastyk, PZW czy Frog. Ja zdecydowałem się na Łosia z Mastercraftu, który przepakowuje obecnie stare wypraski Plastyka.

Motywacja

Łoś to niewątpliwie legenda naszego lotnictwa, dlatego postanowiłem podejść do tematu bardzo ambitnie. Zdecydowałem się maksymalnie zdetalować model. Wiedziałem, że nie będzie to łatwe zadanie ponieważ zestaw wyjściowy jest raczej skromny. Wiele rzeczy należało gruntownie przerobić. Jednak wizja posiadania w kolekcji modelu naszego najlepszego bombowca sprawiła, że z chęcią ruszyłem do pracy.

Morane Saulnier MS.406 C1 (grudzień 2011, Francja 1940 # 2)

Francja 1940 # 2

Wstęp

Miniatura Morane’a powstała z bardzo dobrego zestawu Hasegawy. Według mnie jest to jeden z najlepszych modeli MS.406 w skali 1/72, choć nie miałem jeszcze do czynienia z nowymi zestawami RS Model. Prace nad Moranem ukończyłem w grudniu 2011 roku.

Motywacja

Po wymagającym P.7a Pamuły postanowiłem skleić model z zestawu o wysokiej jakości. Wahałem się pomiędzy Spitfire’em Mk IX CMR-u a MS.406, ale w końcu wygrało atrakcyjne francuskie malowanie, z którym od jakiegoś czasu chciałem się zmierzyć. Poza tym, póki co nie miałem weny na model żywiczny. Zestaw Hasegawy trafił na warsztat!

Lublin R-XVIb SP-AOI (Zdjęcia archiwalne # 12)

Zdjęcia archiwalne #  12

Przedstawiam zdjęcie samolotu sanitarnego Lublin R-XVIb. Spośród wielu znanych fotografii maszyn tego typu, to nie jest aż tak popularne. Widzimy na nim Lublina oznaczonego rejestracją SP-AOI, a więc posiadającego później numer wojskowy 11.3.

Ta konkretna maszyna ma bardzo ciekawą historię. Choć Lubliny były oficjalnie wykreślone z rejestru w 1936 roku, niektóre z nich, po wyremontowaniu i nadaniu nowych znaków, były wykorzystywane przez wojsko. Tak było z SP-AOI, który został przerejestrowany na SP-BNO. Właśnie na tym samolocie 2 września 1939 roku ppor. Wróblewski przyleciał z Widzewa do Warszawy na lotnisko 1. Pułku Lotniczego z ciężko rannym ppor. Dzwonkiem na pokładzie. Dobrze znane są zdjęcia tego samolotu zaraz po przejęciu lotniska przez Niemców. Poniżej fotka poglądowa z Odkrywcy.

Tytułowe zdjęcie jest prawdopodobnie jedyną znaną fotografią SP-AOI przed przemianowaniem na SP-BNO. Obok samolotu widać koła wózka transportowego. Na ogonie dobrze widoczny napis P.C.K i oznaczenie typu.

Oryginalny wymiar zdjęcia to: szerokość 7,9 cm × wysokość 5,3 cm.

PZL P.7a Leopolda Pamuły (kwiecień 2011, Lotnictwo II RP # 4)

Lotnictwo II RP # 4

Wstęp

Model powstał na konkurs 11.11 zorganizowany przez forum modelwork.pl. Wykorzystałem zestaw Mastercrafta, który jest po prostu przepakiem starego zestawu PZW Siedlce.

Motywacja

Od dawna chciałem wykonać „kogucią siódemkę” Leopolda Pamuły, ale wiedziałem, że będzie to duże wyzwanie i dlatego nie śpieszyłem się z decyzją o rozpoczęciu zmagań z tym tematem. W końcu uznałem, że powinienem sobie poradzić z tym wymagającym projektem i wziąłem się do pracy.

Pamuła to jeden z bardziej ekscentrycznych pilotów II RP. Jego nadzwyczajne umiejętności pilotażowe szły w parze z nietuzinkowym zachowaniem i wyglądem. Jego P.7a z kogucim motywem to maszyna, którą rozpoznaje każdy miłośnik naszego lotnictwa.

Lublin R-XIII ter (sierpień 2010, Wrzesień '39 # 5)

Wrzesień '39 # 5

Wstęp

Model powstał ze starego zestawu Aeroplast, który podobno miał być vacuformą! Widać to po niektórych częściach w ramkach, które nie zachwycają detalem. Niemniej model nie był wcale gorszy od PWS 26 RPM-u.

Motywacja

Nie miałem w kolekcji żadnego naszego wodnosamolotu, a kilka ciekawych maszyn nad polskim Bałtykiem latało. Po spędzeniu urlopu na Wybrzeżu i odwiedzeniu Pucka, Helu i Gdyni wiedziałem, że wybór padnie na Lublina R-XIII ter. Od razu pomyślałem również o wodnej podstawce, choć nie miałem jeszcze pojęcia w jaki sposób ją wykonam.

Supermarine Spitfire Mk XVI (lipiec 2010, PSP na Zachodzie # 3)

PSP na Zachodzie # 3

Wstęp

Model powstał w lipcu 2010 roku. Jak dotąd jest to jedyny Spitfire w mojej kolekcji. Na kolejne przyjdzie jeszcze pora, a jest w czym wybierać! Po raz pierwszy zmierzyłem się także z w pełni żywicznym zestawem.

Motywacja

Po serii dość wymagających zestawów postanowiłem skleić jakiś klasowy model. W magazynku miałem żywicznego Spitfire'a od czeskiego CMR-u w skali 1/72 i to właśnie on trafił na warsztat. Chciałem skleić model, który nie będzie wymagał dużego nakładu pracy, a będzie ładnie prezentował się w kolekcji. Spit CMR-u spełniał oba te wymagania. Polskie Spitfire'y kojarzymy raczej z wersjami Mk V lub Mk IX, ale ja postanowiłem zacząć nietypowo – od wersji Mk XVI. Uważam, że Spitfire z kroplową owiewką jest wyjątkowo urodziwym samolotem. CMR produkuje ich całą gamę  i są to jedne z lepszych miniatur tego myśliwca w skali 1/72.